"Make America great again!"
"Nederland weer van ons!"
Als tekstschrijver geloof ik in de kracht van woorden. Woorden kunnen mensen raken, overtuigen en mobiliseren. Maar woorden kunnen ook misbruikt worden. Populisten als Geert Wilders en Donald Trump zijn hier meesters in: ze schetsen een simplistisch wereldbeeld, benoemen problemen zonder nuance en bieden makkelijke oplossingen die geen stand houden in de realiteit. En het werkt. Althans, tijdelijk – hoop ik.

Ik snap waarom mensen hierin meegaan. Sterker nog, ik heb zelf ook de neiging om ‘erin te trappen’. De wereld voelt harder en complexer dan ooit, en sinds ik kinderen heb, is dat gevoel alleen maar sterker geworden. Ik wil zekerheid, ik wil veiligheid, ik wil een toekomst die beter is
dan het heden. En dan is de verleiding groot om te luisteren naar iemand die roept: "Ik los het voor je op!"
Vallen voor populisme
Mensen zoals ik, die de neiging hebben om voor populisme vallen, zijn vaak teleurgesteld in de gevestigde orde. Ze voelen zich vergeten, niet gehoord of zelfs belazerd. Volgens mij is populisme daarom niet per se links of rechts. Of het nu gaat om Wilders die moslims als probleem neerzet, Trump die
immigranten de schuld geeft van de economische crisis, of linkse populisten die de rijken en bedrijven als dé vijand aanwijzen: het draait allemaal om hetzelfde principe.
Populisten creëren een vijandbeeld. Het zijn 'wij' tegen 'zij'. Wij, de gewone burger, tegen zij, de elite.’ Of ‘zij, de migranten’, ‘zij, de ongehoorzame boeren’, ‘zij, de niet-gevaccineerden’. Het is een verdeel-en-heersstrategie die polariseert en angst voedt. En het tragische? De mensen die in populisme geloven, worden uiteindelijk het hardst geraakt als de loze beloftes instorten.
Waarom woorden wél verschil kunnen maken
Hoe vaker we bepaalde woorden en frames horen, hoe normaler ze worden. En dat is precies waarom populistische taal zo gevaarlijk is. Als we lang genoeg horen dat ‘bepaalde groepen’ ons probleem zijn, gaan we het vanzelf geloven. Maar als taal ons denken kan vervormen, kan het ons denken ook veranderen. En daar ligt wat mij betreft hoop. Daarbij: woorden hebben macht, maar alleen als ze gevolgd worden door actie. Slimme
retoriek zonder beleid stort in. Vroeg of laat wordt zichtbaar dat makkelijke oplossingen niet werken. En dan hebben we een keuze: laten we ons opnieuw verleiden door de volgende gladde prater? Of eisen we echte verandering?
Dit is precies waarom ik kies om niet voor iedereen te schrijven. Woorden zijn mijn werk, maar ook mijn verantwoordelijkheid. Ik schrijf alleen voor mensen met een droom en een missie die ik kan ondersteunen. Niet per se omdat ik het me kan veroorloven om selectief te zijn (ik begin pas net,
dus de 1e gedachte is: elke opdracht is welkom), maar omdat ik het belangrijk vind.
Dus, ja: woorden kunnen misbruikt worden. Maar ze kunnen ook bouwen, verbinden en inspireren. De vraag is: hoe gebruiken wij ze? Wat denk jij? Is het mogelijk om het tij te keren, of zijn we gedoemd om keer op keer in dezelfde valkuil te stappen?
Reactie plaatsen
Reacties